วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

181 ศาสตราจารย์กิ ตติ คุณ สุกั ญญา สุดบรรทั ด วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๘ มีการยึดโยงเกี่ยวเนื่องกันอยู่ เช่น เรื่องไตรภูมิขยายความพระพุทธธรรมว่าด้วยกฎแห่งกรรม เรื่องพระเจ้า อโศกเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ๓.๑ การถ่ายทอดสารด้วยศรัทธา สารทุกชนิดถ่ายทอดศรัทธาในศาสนาอย่างลึกซึ้ง เคลื่อนย้ายจากรุ่นสู่รุ่นและมีความคงทนถาวร เพราะเคลื่อนย้ายไปผ่านจิตวิญญาณของผู้รักในศาสนา วรรณกรรมของไทยที่มีชื่อเสียงมาแต่โบราณ เช่น ไตรภูมิพระร่วง และยังมีบทสวดในพุทธศาสนาอยู่คู่สังคมไทยมาอย่างยาวนาน เป็นสิ่งประคับประคอง จิตใจโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีเคราะห์กรรมหรือต้องการที่พึ่ง บทสวดที่รู้จักกันดี เช่น บทสวดพระปริตร บทเทศน์มหาชาติ พระเวสสันดรชาดก ๑๓ กัณฑ์ บทสวดมหาสันติงหลวง เป็นบทสวดในพิธีโบราณปัดเป่า เหตุร้าย ซึ่งพระสงฆ์ สามเณร และชาวบ้านในจังหวัดเชียงใหม่พากันสวดและฟังด้วยความเชื่อมั่นเลื่อมใส ศรัทธา ต� ำรายาหรือต� ำราแพทย์แผนโบราณมักแทรกคาถาที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าท� ำให้เกิดความ ศักดิ์สิทธิ์ เพลงพื้นบ้านที่แทรกเนื้อหาเกี่ยวกับกฎแห่งกรรม ก็เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของสื่อจารีต ท� ำให้ คนไทยเชื่อมั่นอย่างลึกซึ้งในกฎแห่งกรรม เช่น เพลงแหล่ดาวลูกไก่ ซึ่งเป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี ผ้ายันต์ มีอยู่ในประเพณีไทยแต่โบราณกาล เชื่อกันว่าป้องกันภูตผีปีศาจ แคล้วคลาดเวลาออกศึกสงคราม เช่น ผ้ายันต์พระพุทธ ๘ ทิศ ๓.๒ สารล่องลอย ต� ำนาน นิทาน เรื่องเล่า ข่าวลือ เป็น สารล่องลอย หรือสารหมุนเวียน แทรกอยู่ในทั้งวัจนภาษา และอวัจนภาษา มันเป็นเหมือนฝุ่นละอองที่ลอยไปมา หมุนเวียนวนอยู่ในพื้นที่ที่มีการนับถือศาสนานั้น มันแทรกอยู่ในการสื่อสารทุกรูปแบบ บางครั้งไม่สามารถมองเห็นได้ แต่มีคนฟัง และพูดถึง ตลอดจนเอาไป ถ่ายทอดถึงคนอื่นตามความถนัดของตน ในบางครั้งบางช่วงเวลา ต� ำนานอาจจะเป็นกระแสที่ครอบสังคม จนกลายเป็นความเชื่อซึ่งสามารถแปรสภาพความเชื่อนั้นให้เป็นความจริง เช่น เชื่อในอิทธิปาฏิหาริย์ต่าง ๆ จากนั้นก็ถ่ายทอดจากรุ่นไปสู่รุ่น สารล่องลอยนี้ แม้จะมองไม่เห็น แต่ก็ไม่สามารถปฏิเสธได้ว่ามีอยู่ ความเชื่อในต� ำนานลักษณะนี้ อาจถูกน� ำไปใช้เป็นเครื่องมือที่สร้างความแข็งแกร่งทางการเมืองหรือการศาสนาก็ได้ มันจึงเป็น “พลัง” ทางจิตวิญญาณชนิดหนึ่งที่ขับเคลื่อนกระบวนการสื่อสารผ่านระยะเวลาอันยาวนาน มีความเข้มข้นในพื้นที่ ที่มีการนับถือศาสนานั้น แต่หากศาสนาถูกท� ำลาย กระบวนการสื่อสารศาสนาในพื้นที่ถูกท� ำลาย สารล่องลอย เหล่านี้ก็จะสะดุดยุติลง ไม่มีใครรู้จักเรื่องเล่านั้น ๆ อีกต่อไป ยกเว้นแต่จะมีคนไปรื้อฟื้นขึ้นมาใหม่เมื่อ สถานการณ์บ้านเมืองเปลี่ยนไป