วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

แม่อุ้มบุญ : การประเมิ นคุณค่าทางพุทธจริ ยศาสตร์และวั ฒนธรรมไทย 150 The Journal of the Royal Society of Thailand Vol. 40 No. 3 Jul-Sep 2015 ๔. แนวคิดเพื่อแก้ปัญหาและพัฒนาการปฏิบัติต่อกรณี “แม่อุ้มบุญ” เราไม่อาจขัดขวางความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการพัฒนาทางเศรษฐกิจ ที่เกิดขึ้นอย่างกว้างขวางในโลกปัจจุบันได้ สิ่งที่เราควรท� ำก็คือ การท� ำให้ความเจริญก้าวหน้าดังกล่าว สามารถประสานกลมกลืนได้กับวัฒนธรรมไทยของเรา เพื่อให้คนไทยสามารถใช้ประโยชน์จากวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีได้อย่างเกื้อกูลและยั่งยืนในชีวิตประจ� ำวัน ซึ่งจะเป็นไปได้เมื่อเราจัดการกับความเจริญ ก้าวหน้าและประโยชน์จากวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่างรับผิดชอบและไม่ประมาทโดยใช้สติปัญญา การใช้เทคโนโลยีอย่างขาดปัญญาจะท� ำให้เกิดปัญหา คือ ๑) ได้รับการตอบสนองด้วยคุณค่าเทียม หมายถึงการใช้เทคโนโลยีตอบสนองความอยากของ ตนเองอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ๒) เสียสมดุลในชีวิต ท� ำให้ขาดความพอดี ซึ่งน� ำไปสู่การท� ำลายธรรมชาติ ระบบนิเวศ และ การอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขของมนุษย์ ๓) ท� ำให้ขาดสติและความอดทนในการด� ำรงชีวิตซึ่งต้องมีทั้งความสุขและความทุกข์ [พระธรรม ปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต), ๒๕๔๐ ข, พิมพ์ครั้งที่ ๔ : ๙๒-๙๖] การแก้ปัญหาดังกล่าวเป็นไปได้โดยการพัฒนาปัญญาซึ่งต้องเริ่มจากกระบวนการทางการศึกษา และกระบวนการศึกษาที่ได้ผลต้องประกอบไปด้วยวิธีการที่ถูกต้องเหมาะสม เช่น การเรียนรู้จากคนดีและ ปฏิบัติให้ถูกทาง ดังปรากฏในค� ำสอนทางพระพุทธศาสนาว่าด้วยปัญญาวุฒิธรรม (ธรรมอันเป็นเครื่องเจริญ ปัญญา) อันประกอบด้วย ๑) สัปปุริสสังเสวะ คือ การคบหาคนดี ๒) สัทธัมมัสสวนะ คือ การฟังธรรมหรือการฟังค� ำแนะน� ำจากคนดี ๓) โยนิโสมนสิการ คือ การรู้จักคิดให้ถูกวิธีหรือไตร่ตรองให้ลึกซึ้งรอบด้าน ๔) ธัมมานุธัมมปฏิบัติ คือ ปฏิบัติธรรมให้ถูกหลักให้สอดคล้องกับความมุ่งหมาย [พระเทพเวที (ประยุทธ์ ปยุตฺโต), ๒๕๓๑ ก : ๕๐] การศึกษาเป็นกระบวนการที่กินเวลาตลอดชีวิตและมีขอบเขตกว้างขวาง แต่การศึกษาที่เป็น ประโยชน์ต่อการเสริมสร้างปัญญาคือ การศึกษาที่ส่งเสริมจริยธรรมเป็นส� ำคัญ เกิดขึ้นได้ในครอบครัว การฟังธรรมในวัดวาอาราม และในโรงเรียนหรือสถาบันการศึกษา เป็นต้น เราไม่อาจหวังผลส� ำเร็จ ทางการศึกษาให้เกิดการพัฒนาทางปัญญาและจริยธรรมได้จากโรงเรียนเท่านั้น หากองค์ประกอบอื่น ๆ ทางสังคม เช่น ครอบครัว สิ่งแวดล้อม การเมือง ระบบเศรษฐกิจ ยังขาดจริยธรรม