วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

3 ศาสตราจารย์กิ ตติ คุณ ดร.ปิยนาถ บุนนาค วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๘ ๓ โปรดดูรายละเอียดการสัมภาษณ์บุคคลต่าง ๆ ในปิยนาถ บุนนาค และคณะ “สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถกับการท� ำนุบ� ำรุง ศิลปวัฒนธรรมแห่งชาติ : ศึกษาเฉพาะศิลปหัตถกรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือ” รายงานผลการวิจัย เสนอต่อทบวงมหาวิทยาลัย ๒๕๓๖, หน้า ๖๐-๗๐. จากจุดเริ่มต้นดังกล่าว โครงการส่งเสริมศิลปาชีพและศูนย์ศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถจึงเกิดขึ้นในพื้นที่ต่าง ๆ ของภาคอีสานโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มพูนรายได้ให้แก่ ครอบครัว ป้องกันการท� ำลายทรัพยากรธรรมชาติ ป้องกันการอพยพย้ายถิ่น และเพื่อท� ำนุบ� ำรุงและฟื้นฟู ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านที่ก� ำลังเสื่อมสูญให้กลับมามี “ชีวิต” และเป็นที่แพร่หลายอีกครั้งหนึ่ง การส่งเสริมหัตถกรรมทอผ้าอีสานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงส่งเสริมหัตถกรรมทอผ้าของภาคอีสาน เป็นส่วนหนึ่งของการส่งเสริมงานศิลปหัตถกรรมผ่านโครงการส่งเสริมศิลปาชีพและศูนย์ศิลปาชีพในพื้นที่ ต่าง ๆ ของภาคอีสาน ดังนี้ ศิลปะการทอผ้าไหมมัดหมี่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ โปรดเกล้าฯ ให้ส่งเสริมศิลปะการทอไหมผ้า มัดหมี่ในหลายพื้นที่ของภาคอีสาน ได้แก่ บ้านนาหว้า บ้านนางัว บ้านท่าเรือ บ้านนาคูณใหญ่ บ้าน โคกสะอาด อ� ำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม บ้านห้วยไหล่ บ้านมหาชัย บ้านหนองบัว ต� ำบลมหาชัย อ� ำเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม บ้านทรายทอง ต� ำบลปทุมวาปี อ� ำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร บ้านนาโพธิ์ อ� ำเภอนาโพธิ์ จังหวัดบุรีรัมย์ บ้านก� ำพี้ อ� ำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม บ้านนาเสียว อ� ำเภอเมืองฯ จังหวัดชัยภูมิ ศูนย์ศิลปาชีพบ้านกุดนาขาม กิ่งอ� ำเภอเจริญศิลป์ และศูนย์ศิลปาชีพบ้านจาร อ� ำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร การทอผ้ามัดหมี่ในโครงการส่งเสริมศิลปาชีพและศูนย์ศิลปาชีพใช้กรรมวิธีดั้งเดิมของงานศิลปะ พื้นบ้านชนิดนี้ ผสมผสานกับเทคนิควิธีสมัยใหม่เพื่อให้ได้ผลงานที่ประณีตงดงามและมีคุณภาพมากขึ้น จากการสัมภาษณ์สมาชิกของโครงการส่งเสริมศิลปาชีพในแต่ละพื้นที่ดังกล่าวข้างต้น ๓ พบว่ามีขั้นตอน ของกรรมวิธีคล้ายคลึงกัน ได้แก่ การเตรียมเส้นไหมให้มีลวดลายตามต้องการด้วยวิธีการมัดและย้อมสี โดยการมัดและย้อมสีเส้นไหมที่ใช้เป็นเส้นพุ่ง หากต้องการลวดลายหลากหลายเท่าไรก็ต้องย้อมสี หลายครั้งเท่านั้น ส่วนด้ายเส้นยืนนั้นนิยมย้อมสีพื้นสีเดียว เทคนิควิธีแบบใหม่ซึ่งสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ มีพระราชเสาวนีย์ให้เจ้าหน้าที่มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพแนะน� ำแก่สมาชิกทอผ้าไหม มัดหมี่ในพื้นที่ต่าง ๆ ดังกล่าว ได้แก่ กรรมวิธีในการฟอกสีและการย้อมสี ในเรื่องของการฟอกสีนั้น