วารสารปี-40-ฉบับที่-3-resize

93 รองศาสตราจารย์วุฒิ ชั ย มูลศิ ลป์ วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๓ ก.ค.-ก.ย. ๒๕๕๘ ครองราชย์ต่อ พร้อมกันนั้นได้ทวงก้อง ว่าไทยค้างส่งก้อง ๕ ก้อง ในแผ่นดินเก่าและแผ่นดินใหม่ ๒๒ ไทยตอบไปว่า “ก็คิดจะไปจิ้มก้องอยู่ทุกคราวก้อง มิให้เสียทางพระราชไมตรี” แต่มีเหตุติดขัดด้วยความ ไม่สงบในจีนลุกลามมากขึ้น คือกบฏไท่ผิงยังไม่สงบ ต่อมาเกิดสงครามทั้งที่เมืองกวางตุ้งและที่ปักกิ่ง คือสงครามฝิ่นครั้งที่ ๒ (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๐๓) จนจักรพรรดิเสียนเฟิงต้องหลบหนีจากปักกิ่งไปอยู่ที่เมือง เร่อเหอ (ปัจจุบันคือ เฉิงเต๋อ) เหตุทั้งหลายท� ำให้ไทยส่งราชทูตไปไม่สะดวก ถ้าบ้านเมืองเป็นปกติสุข “ก็จะได้แต่งทูตานุทูตออกมาเจริญทางพระราชไมตรี” ๒๓ เห็นได้ว่าการตอบของไทยเป็นไปทั้งตาม ธรรมเนียมการทูตและการไม่ต้องการส่ง “ก้อง” จีนยังพยายามทวงก้องจากไทย เพื่อแสดงให้เห็นว่ามีอ� ำนาจเหนือรัฐบรรณาการทั้งหลายอยู่ แม้ว่า ถึงเวลานี้ ราชวงศ์ชิงที่ปกครองจีนในเวลานั้น แพ้การสงครามแก่ชาติตะวันตกถึง ๒ ครั้ง ส่วนภายในจีน การ กบฏหลายกลุ่ม หลายบริเวณ ก็ยังปราบปรามได้ไม่หมด ใน พ.ศ. ๒๔๐๖ มีหนังสือทวงก้องมาถึงไทยอีก และว่าจีนยินดีให้ไทยส่งก้องไปที่เมืองกว่างโจว แล้วทางจีนจะน� ำไปกรุงปักกิ่งเอง พระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชด� ำริว่า ไทยอาจน� ำก้องไปขึ้นที่เมืองเทียนจิน (เทียนสิน) แทน และ ทรงปรึกษากับพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท (ต่อมาคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวง วงษาธิราชสนิท) และเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค ต่อมาคือ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์) ซึ่งมีความเห็นร่วมกันว่า ถ้าต้องไปขึ้นที่เทียนจินก็จะมีปัญหาหลายอย่าง จึงไม่ควรตอบพระราชสาส์นของจีน “ให้งดไปก่อน” ๒๔ แม้ไทยจะไม่ไปส่งก้อง แต่จีนยังถือว่าไทยเป็นรัฐบรรณาการ และพยายามทวงก้องจากไทย มาตลอด ในต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หนังสือพิมพ์ The North China Herald ซึ่งออกในเมืองจีน ตีพิมพ์ข้อความว่า ไทยและอีกหลายประเทศเป็นรัฐบรรณาการของจีนมานาน และ ขณะนี้ไทยไม่ได้ส่งบรรณาการแก่จีน ข่าวนี้หนังสือพิมพ์ในเมืองไทยน� ำมาถ่ายทอดต่อ เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง) ผู้ส� ำเร็จราชการแผ่นดิน จึงสั่งให้เลขานุการซึ่งเป็นฝรั่ง ท� ำจดหมายชี้แจงว่า ไทยแตกต่างกับเวียดนาม ซึ่งเป็นรัฐบรรณาการจริง ๆ การเรียกไทยว่าเป็นรัฐบรรณาการของจีนจึงไม่ถูกต้อง จดหมายนี้พิมพ์ ในหนังสือพิมพ์ Siam Repository ฉบับเดือนเมษายน ค.ศ. ๑๘๗๐ (พ.ศ. ๒๔๑๓) ๒๕ ๒๒ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ข� ำ บุนนาค) พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๔ . หน้า ๑๘๐-๑๘๑. ตัวเลขการนับแตกต่างกันบ้าง ๒๓ เพิ่งอ้าง. หน้า ๑๘๒ ๒๔ เพิ่งอ้าง . หน้า ๑๙๔ ๒๕ ท่านผู้หญิงวรุณยุพา สนิทวงศ์ ณ อยุธยา “จดหมายชี้แจงเรื่องความสัมพันธ์ทางการทูตสยามและจีน”. ประวัติศาสตร์ปริทรรศน์. วินัย พงศ์ศรีเพียร บรรณาธิการ. หน้า ๑๓๑-๑๓๗