วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว 75 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๘ เชียงใหม่ เพื่อยกเว้นการเกณฑ์แรงงานแก่ชาวลัวะตอสลุ 68 แต่ให้ลัวะตอสลุจ่ายเงินเป็นค่าส่วยและค่าเช่าทุกปี ซึ่งลัวะตอสลุได้เสียเงินมาแต่อดีตตั้งแต่สมัยเจ้าฟ้าสุทโธ โดยจ่ายภาษีประจ� ำหมู่บ้านเป็นเงินบริสุทธิ์ ๑๐๐ จ่ายเงินดอกแทนการเกณฑ์แรงงาน ๓๐๐ และให้น� ำเงินเข้าคลังทุกปี และให้ยกเว้นการเกณฑ์แรงงานทุกชนิด ได้แก่ งานไปศึกสงคราม อยู่เวรยาม ขนสิ่งของ สร้างรั้ว ขุดลอกคูเมือง ท� ำอุปกรณ์ซ่อมเหมืองฝาย เกี่ยวหญ้า ให้ช้างให้ม้า ซึ่งงานเหล่านี้ไม่ใช่งานของพวกลัวะ ให้เขาไปท� ำไร่ท� ำนาท� ำสวนและเสียภาษีแทน หลาบเงินนี้จารึกด้วยอักษรไทนิเทศ ภาษาไทยวน มีพระลัญจกรของเจ้าหลวงฯ ผนึกติดอยู่ที่ หลาบ แต่มีขนาดเล็กมาก หลาบนี้พบเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๓ ที่บ้านของ นางตุ่น สีทิป้อม ชาวบ้านกวน หมู่บ้าน ชาวลัวะ หมู่ที่ ๑ ต� ำบลมะขามหลวง อ� ำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ ต่อมา พ.ศ. ๒๕๒๙ หลาบนี้ไปเก็บ รักษาไว้ที่บ้านก� ำนัน ต� ำบลบ้านกวน/วัวลาย ตั้งอยู่ไม่ห่างกัน ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ไปทิศใต้ ประมาณ ๑๘ กิโลเมตร จารึกมี ๒ ด้าน จ� ำนวน ๘ บรรทัด ดังนี้ ด้านที่ ๑ “จุลศักราชได้ ๑๑๙๒ ตัว ปีกดยี เดือน ๖ แรม ๕ ค�่ ำ เม็ง (ว่า) วันพฤหัสบดี ไทย (ว่าวัน) ก่าเร้า ดิถี ๒๐ ตัว นาทีดิถี ๒๗ ตัว พระจันทร์กินฤกษ์ตัวถ้วน ๑๕ ชื่อ สวัสติเทวตา ปรากฏ ในตุลวาโยราศี 69 นาทีฤกษ์ ๓๒ ตัว จตุรปญา 70 ปุญสมภาร กตาธิการ สมเด็จบรมบพิตร พระเป็นเจ้าอยู่เกล้าอยู่หัว ตนชื่อ มังราวิเชียรปราการ 71 เป็นเคล้า (ประธาน) เจ้ามหา อุปราชนราธิบดีศรีสุวรรณ ฝ่ายหน้าหอค� ำ 72 ตนได้พร�่ ำเพ็งบารมี มีบุญสมภารเตชะฤทธี อันมาก หากตั้งอยู่ในทศราชธรรม ได้มีพระราชอาชญาปลงทานยังหลาบเงินหน้าจีดตราหาง 73 ดวงนี้ ใส่กระหม่อมจอมขวัญ หมื่นค� ำวัง และขุนดวง ล่ามพัน ล่ามหู (?) ในลัวะตอสลุฝูงนี้ แต่เช่นปิตุปิตาแห่งเขาทั้งหลาย สืบสืบตามมา ขวบแต่เช่นฟ้าสุทโธ ขวบ (ปี) เป็นเงินเนื้อ 74 68 ลัวะตอสลุ ค� ำว่า “ตอ” ผู้เขียนขอเสนอว่า หมายถึง พื้นที่ในชุมชนลัวะที่เป็นแหล่งผลิตสิ่งของชนิดต่าง ๆ ที่ชาวลัวะช� ำนาญ มักจะใช้ชื่อผลิตภัณฑ์ต่อท้ายค� ำว่า ตอ เพื่อท� ำให้ทราบว่าตอนั้นมีผลิตภัณฑ์อะไร เช่น ตอบ่อเหล็ก ตอยาขาง (ยารักษาโรคปากเปื่อย) ตอพราน ตอสลุ ค� ำว่า “สลุ” ไม่ทราบความหมาย แต่จากบริบทในเนื้อหา ตอสลุ น่าจะเป็นแหล่งที่ลัวะผลิตทองค� ำและเงิน ดูเพิ่มใน พรพิไล เลิศวิชา และคณะ. ๒๕๕๒. เชียงใหม่-ล� ำพูน เขตเศรษฐกิจ วัฒนธรรม พลวัตร และพัฒนา. เชียงใหม่ : ธารปัญญา. 69 ราศีตุลธาตุลม 70 เดือนยี่ คือเดือนยี่ของไทยฝ่ายเหนือ ตรงกับเดือน ๑๒ ของไทยฝ่ายใต้ 71 หมายถึง พระยากากวรรณาทิปะราชวชิรปราการ หรือ เจ้าหลวงพุทธวงศ์ ปกครองเชียงใหม่ พ.ศ. ๒๓๖๘-๒๓๘๙. 72 ฝ่ายหน้าหอคำ � หมายถึง พระอุปราช คือ เจ้าหนานมหาวงศ์ ต่อมาได้เป็นเจ้าหลวงเชียงใหม่ ชื่อ มโหตรประเทศ 73 หน้าจีด (seal) หรือ ลัญจกร เป็นตราประจำ �ของกษัตริย์ ขุนนาง และพระสงฆ์, หาง = ชาด 74 เงินเนื้อ หมายถึง เงินบริสุทธิ์ ที่ลัวะใช้เสียภาษี ชาวลัวะมีความสามารถในการหาแหล่งเหล็กและหลอมเหล็ก