วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ทศพร วงศ์รัตน์ 199 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๘ จนเป็นเรื่องของฝรั่งอย่างยืดยาวในนิทานพระอภัยมณี ซึ่งแตกต่างกับวรรณกรรมทั้งในอดีตและ ที่ร่วมสมัย แม้เรื่องอื่นประเภทนิราศทั้งหมดของตัวเอง อนึ่ง เมื่อสุนทรภู่ยังเห็นชัดว่า คนต่างภาษาสามารถ ช่วยเปลี่ยนแปลงบ้านเมืองไทยให้เจริญก้าวหน้ารวดเร็วขึ้น จึงได้กล่าวคาดการณ์ว่า ควรเอาคนพวกนี้มาใช้ แม้การให้ต� ำแหน่งหน้าที่ ซึ่งก็เป็นประวัติของกษัตริย์ไทยตลอดมา จากครั้งโบราณเป็นค� ำกลอน เช่น ตอนที่ ๕๓ หน้า ๑๐๘๓ ว่า “ได้จีนจามพราหมณ์ฝรั่งแขกอังกฤษ ล้วนหาญจิตเจนศึกได้ฝึกฝน ทั้งผู้รู้ผู้วิเศษทรงเวทมนตร์ รู้ท� ำกลต่างต่างช่างช� ำนาญ พาไปเฝ้าเจ้าลังกาสามิภักดิ์ ให้ยศศักดิ์พร้อมสิ้นทั้งถิ่นฐาน ทั้งฝึกฝนพลนิกรรู้รอนราญ ล้วนเชี่ยวชาญชั้นเชิงละเลิงใจฯ” อย่างไรก็ตาม เรื่องการใช้คน สุนทรภู่ก็เคยกล่าวมาก่อน และผู้สนใจสามารถหาอ่านได้เอง เช่น จากนิทานตอนที่ ๒๒, ๒๗, ๕๓ หน้า ๓๔๔, ๔๒๙, ๑๐๗๙-๑๐๘๒ อนึ่ง น่าจะกล่าวได้ว่า ในสถานการณ์ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งผู้ปกครองบ้านเมืองไทยเริ่มเรียนรู้ว่า ฝรั่งชาติตะวันตกที่เข้ามาทางทะเล ได้ตั้งสถานีการค้า หรือศูนย์อ� ำนาจของชาติตะวันตก ขึ้นเรียงรายตามเส้นทาง ผ่านชายทะเล ของอังกฤษก็ที่เบงกอล และรู้จักกันในชื่อ “บริษัทอินเดียตะวันออก” แยกเป็นของชาติต่าง ๆ บังหน้าเปิดฉากคุกคามไทย ต่อจากบ้านเมืองอื่น ๆ ในภาคพื้นหรือทวีป ขณะที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า เจ้าอยู่หัวก็ด� ำเนินพระนโยบายเฉียบคม ป้องกันประเทศด้วยการบ� ำรุงให้มีการค้าขายกับจีน หารายได้มา สร้างชาติ ด้วยยุทโธปกรณ์ ป้อมปราการ เรือก� ำปั่นรบ ดังที่สุนทรภู่น� ำมาแต่งไว้ในนิทาน ตั้งแต่ต้นเรื่อง เช่น ตอนที่ ๑๙, ๕๓ หน้า ๒๘๕, ๑๐๘๑, ๑๐๘๒ ตามล� ำดับ ว่า “เร่งเตรียมเรือเพื่อส� ำหรับรับสงคราม ไว้สักสามสิบล� ำประจ� ำการ” “ต่อก� ำปั่นพันล� ำประจ� ำแดน ส� ำหรับแล่นลาดตระเวนที่เกณฑ์การฯ” “ก� ำปั่นรบครบพันกันนคร ตั้งฝึกสอนสงครามตามท� ำนอง” นอกจากนี้ก็เป็นปืนใหญ่ ถาวรวัตถุ เช่น วัด วัง จากเดิมที่เป็นไม้มาเป็นตึก จนแตกต่างอย่างมากกับ บ้านเมืองอื่นโดยรอบ อีกทั้งวิชาการ ความรู้ วัฒนธรรม การศาสนา ขนานใหญ่ ทรงสร้างโอกาส และบ� ำรุงจิตใจ ของคนทุกระดับ เช่น ด้วยการให้มีโรงทานอยู่หน้าวัง ตั้งแต่ครั้งด� ำรงพระยศเป็นกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ และประทับอยู่ที่วังท่าพระ อีกทั้งต่อมาเมื่อได้ทรงครองแผ่นดิน โรงทานก็ย้ายไปอยู่ที่ริมก� ำแพงพระราชวังหลวง ด้านข้างแม่น�้ ำ ริมประตูศรีสุนทร แต่ทรงบริจาคพระราชทรัพย์มากขึ้น และยังใช้เป็นที่สอนหนังสือเด็ก นับเป็น โรงเรียนหลวงแห่งแรก แม้ผู้หญิง เริ่มตั้งแต่ในวัง ก็ทรงให้ร�่ ำเรียนหาวิชา ฝึกเขียนจารบนใบลาน ดังสุนทรภู่ ได้กล่าวไว้ในนิทาน ตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๕๖ ว่า