วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 198 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 อ� ำนาจปี่สกอต ที่สุนทรภู่คงจะรู้สึกเช่นเดียวกับคนไทยอื่นเมื่อได้ยินจากเรือฝรั่งทั้งก่อนและในระหว่าง การเริ่มแต่งครั้งแล้วครั้งเล่า แต่ให้ผูกใจผู้อ่านได้ติดตาม เพราะเป็นการแต่งให้มีความหลากหลายทางคุณสมบัติ มากกว่า จึงเป็นที่มาของการเป่าปี่พระอภัยที่มีอ� ำนาจสะกด ด้วยจุดประสงค์ต่าง ๆ ตลอดนิทาน รวมถึง ๑๔ ครั้ง และยังมีอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งเท่ากับเป็นการบอกกล่าวก� ำชับให้รู้กัน ว่า “ปี่แก้ว” ของพระอภัยมณีมีที่มา เป็นของฝรั่ง ดังที่เป็นการเป่าโดยฝ่ายฝรั่ง สรุปไว้ใกล้จบนิทาน ในตอนที่ ๖๓ หน้า ๑๒๖๓ เป็นค� ำกลอน ว่า “ฝ่ายลูกสาวเจ้าลังกาเกณฑ์ฝรั่ง แต่งโต๊ะตั้งเลี้ยงกษัตริย์ล้วนจัดสรร ต่างเสวยเนยนมน�้ ำชัยบาล พนักงานฟ้อนร� ำต่างบ� ำเรอ บ้างไขกลดนตรีเป่าปี่แก้ว ซอสีแจ้วจ� ำเรียงเสียงเสมอ” โดยวิสัยของสุนทรภู่ ตั้งแต่ได้ร�่ ำเรียนและรู้ว่า ตัวเองมีความสามารถอีกทั้งความชอบในการประดิษฐ์ ภาษาค� ำกลอน เปรียบเทียบเหตุการณ์ที่อยากจะเล่าถึงสิ่งที่รู้เห็นจากการเดินทางท่องเที่ยวและพบปะผู้คน ท� ำให้ได้ฉากได้ข้อมูลมาแต่งค� ำกลอนสนองความรู้สึก อีกทั้งความต้องการอื่นๆ ของตัวเอง ให้เป็นเกียรติประวัติ และส� ำหรับผู้อ่านเรื่อง “ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน” จึงเป็นผลเพียงส่วนหนึ่ง ในด้านที่สุนทรภู่เห็นฝรั่ง แล้วระแวงจากพฤติกรรมและวิสัยของตัวเองที่รู้เห็นอะไรเสียเป็นไม่ได้ จะต้องพยายาม เปิดเผยชี้น� ำส� ำหรับผู้อ่านไว้ในผลงานแทบทุกครั้ง เช่น ที่บอกกล่าวไว้ใน “นิราศภูเขาทอง” “นิราศวัดเจ้าฟ้า” “นิราศพระแท่นดงรัง” ส� ำนวน พ.ศ. ๒๓๗๙ “นิราศพระประธม” “นิราศเมืองเพชร” ตามล� ำดับ ว่า “เป็นนิสัยไว้เหมือนเตือนศรัทธา ตามภาษาไม่สบายพอคลายใจ ใช่จะมีที่รักสมัครมาด แรมนิราศร้างมิตรพิสมัย ซึ่งครวญคร�่ ำท� ำทีพิรี้พิไร ตามนิสัยกาพย์กลอนแต่ก่อนมา” “จึงจดหมายรายเรื่องที่เคืองเข็ญ ไปเที่ยวเล่นลายแทงแสวงหา เห็นสิ่งไรในจังหวัดรัถยา ได้จดมาเหมือนหนึ่งมีแผนที่ไว้” “เห็นสิ่งไรใจหวนให้ครวญคร�่ ำ ทุกย่านน�้ ำแนวหนองคลองละหาน ใครจะเป็นเช่นพี่ไม่มีปาน เหลือประมาณที่รักภัคินี” “แล้วเข้าทางบางใหญ่ครรไลล่อง ไปตามคลองเคลื่อนคล้อยละห้อยหา เห็นสิ่งไรในจังหวัดรัถยา สะอื้นอาลัยถึงคะนึงนวล” “จึงจดหมายรายความตามสังเกต ถิ่นประเทศแถวทางกลางวิถี ให้อ่านเล่นเป็นเรื่องเมืองพริบพรี ผู้ใดมีคุณก็ได้ไปแทนคุณ”