วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 196 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 อย่างไรก็ตาม มองสิเออร์ เดอ ลาลูแบร์ เอกอัครราชทูตพิเศษ จากพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ที่ถือ พระราชสาส์นเข้ามาในปลายแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ใน พ.ศ. ๒๒๒๙-๒๒๓๑ ได้บันทึกว่า ในกรุงศรีอยุธยามีพูดกันถึงชนชาติต่าง ๆ เข้ามาอยู่รวมกัน ๔๐ ชาติ แต่ตัวเขาเองนับได้ไม่เกิน ๒๑ ชาติภาษา ประวัติเช่นนี้ โดยเฉพาะในด้านศาสนาของผู้คนที่ต่างกัน ที่อยู่ด้วยกันได้ในเมืองไทย จึงเป็นความประหลาดใจ ของนักเดินทางที่มีผลงานเป็นบันทึกท� ำหนังสือ แสดงความฉงน เพราะไม่เคยพบในบ้านเมืองอื่น ๆ โดย กล่าวกันว่า เป็นเพราะพระเดชานุภาพ และพระบารมีของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สุนทรภู่ก็ไม่พลาด ที่จะเอามากล่าวพาดพิงไว้ เช่น ในตอนที่ ๓๕, ๓๖, ๓๙, ๔๐, ๔๓, ๔๕, ๔๖, ๔๘ หน้า ๖๔๑, ๖๖๘, ๗๕๔, ๗๗๓, ๘๔๕, ๘๖๐, ๘๙๒, ๙๑๗, ๙๖๙ ตามล� ำดับ ว่า “ทั้งต่างรีตกรีดขวางยังไม่เคย มิรู้เลยจะคิดอ่านประการใด” “จะโปรดเกล้าเข้ารีตฝรั่งด้วย จึงเอออวยอ่อนใจอาลัยหลง” “พระว่าพี่นี้ไม่เข้ากับเขาหรอก เขามันนอกรีตฝรั่งไม่ฟังสอน” “จะพึ่งบุญพี่ยาพระอาเล่า ก็มาเข้ารีตเมียไปเสียหมด” “พระผ่านเกล้าเข้ารีตเป็นสิทธิ์ขาด ไม่นับญาตินับวงศ์เผ่าพงศา” “แม้มิกีดรีตฝรั่งในลังกา จะอุตส่าห์ตามป้องสนองคุณ” “จะชวนเจ้าเยาวลักษณ์ไปนัคเรศ จะถือเพศพุทธกิจหรือคิดไฉน หรือรักรีตกรีดขวางเป็นอย่างไร ก็ตามใจใช่จะขัดอัธยา” “เดี๋ยวนี้เราเข้ารีตฝรั่งแล้ว จึงคลาดแคล้วเสาวคนธ์อย่าหม่นหมอง” เรื่องราวของเหตุการณ์เกี่ยวกับคนต่างชาติมากมายที่ทยอยเข้ามาในเมืองไทย โดยเฉพาะอังกฤษ นับว่าผูกพัน และมีอิทธิพลต่อสุนทรภู่ ที่พยายามเหมือนสอดส่องเก็บเกี่ยวเอามาเป็นสาระ สนองพระกุศโลบาย ในความคิดของตัวเองอย่างอิสระ เพื่อความอยู่รอดของประเทศจากภัยคุกคามของฝรั่ง ส� ำหรับการแต่งนิทาน พระอภัยมณี ตั้งแต่ตอนแรก ๆ อนึ่ง ภาษาที่คนพวกนี้ใช้ ซึ่งแตกต่างกับภาษาไทยอย่างสิ้นเชิง ก็นับว่าเป็น สิ่งแปลกอีกอย่างหนึ่งที่สุนทรภู่เอามาใช้ล้อแต่งไว้ในนิทานเรื่องนี้ ทั้งกล่อมทั้งปลุกคนไทย ให้สนใจสิ่งที่เกิดขึ้น แก่ประเทศ จากคนต่างภาษา ตั้งแต่ต้นจนจบ เช่น ตอนที่ ๑๒, ๑๕, ๑๘, ๔๖, ๕๗, ๖๒ หน้า ๑๗๑, ๒๑๓, ๒๖๙, ๙๒๕, ๑๑๖๑, ๑๒๔๙ ตามล� ำดับ ว่า “จะกล่าวถึงพระอภัยมณีนาถ กับองค์ราชกุมารชาญสนาม หัดภาษาฝรั่งทั้งจีนจาม ราวกับล่ามพูดคล่องทั้งสององค์” “สินสมุทรพูดจาประสาแขก นัยน์ตาแตกใครอย่าแลดูแม่ข้า”