วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 190 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 สุนทรภู่ยังเผยความคิดความอ่านของคนไทยที่ตกทอดมาถึงตน และคนไทยสมัยนั้นว่า ฝรั่งมีความเจริญ ในหลายด้านด้อยกว่า ตั้งแต่พ่อค้า บาทหลวง มิชชันนารีรุ่นแรก ๆ หรือแม้นักการทูตชาวตะวันตก ก็จะได้รับ การดูถูกเหยียดหยาม เยาะเย้ยล้อเลียน หรือเป็นตัวตลก โดยฝีปากของคนไทย เรื่องนี้มีบันทึกเป็นประสบการณ์ ที่น่าอายของคนตะวันตกตลอดมา เพราะในสายตาฝ่ายไทยที่เป็นคนชั้นน� ำ ไทยเป็นชาติที่มีความเจริญทัดเทียม กับพม่าและเวียดนามหรือยิ่งกว่า จะเป็นรองก็เพียงจีนเท่านั้น (บัณฑิต ลิ่วชัยชาญ, ๒๕๕๐) ยกตัวอย่างเช่น มิชชันนารีโปรเตสแตนต์ นายแพทย์คาร์ล ออกัสตัส กุตซลัฟฟ์ (Carl Augustus Friedrich Gutzlaff) ชาวเยอรมันจากจีน พูดภาษาจีนได้ คนไทยเรียก หมอกิสลับ และศาสตราจารย์จาคอบ ทอมลิน ชาวอังกฤษ ซึ่งเป็นสองในมิชชันนารีรุ่นแรก เข้ามาเมืองไทยในวันที่ ๒๓ สิงหาคม ปีชวด พ.ศ. ๒๓๗๑ คนต่อมาคือ เจสซี แคสแวลล์ ทันทีที่สุนทรภู่รู้เห็น ก็เอามาแต่งให้อยู่ในร่างของชีเปลือย ในนิทานค� ำกลอน ตอนที่ ๒๔ ซึ่งเป็น การแต่งในราวปีเดียวกันกับที่คนพวกนี้ขณะเข้ามาในเมืองไทย และที่ส� ำคัญคนต่อ ๆ มา เช่น บาทหลวง ปาลเลอกัวซ์ และมิชชันนารี นายแพทย์แดน บีช บรัดเลย์ ที่กล่าวมาแล้ว เชื่อได้แน่ว่า คนอย่างสุนทรภู่จะต้องมีโอกาสมักคุ้น ได้พูดคุยกับพวกบาทหลวงนักบวชที่ล้วนจะต้อง หัดพูดไทยได้หลายคน ครั้งแล้วครั้งเล่า เมื่อได้ประจักษ์ความรู้ความสามารถ แม้ที่ได้ฟังมาหลายครั้ง จึงได้แต่งไว้ เช่น ในนิทานตอนที่ ๒๖, ๓๑, ๓๔, ๖๑, ๖๒ หน้า ๔๒๖, ๕๕๕, ๖๐๔, ๑๒๓๙, ๑๒๔๗ ว่า “ฝ่ายฝรั่งสังฆราชพระบาทหลวง ฉลาดล่วงคาดการประมาณศึก” “วิสัยพระเล่าก็พระสังฆราช เป็นยอดปราชญ์โปร่งเปรื่องในเมืองหลวง เสด็จไปไต่ถามตามกระทรวง จะได้ล่วงรู้วิชาสารพัน” “ฝ่ายฝรั่งสังฆราชพระบาทหลวง ฉลาดล่วงพูดจาอัชฌาสัย” “พวกฝรั่งฟังพระสังฆราช ชมฉลาดเหลือดีจะมีไหน” “ฝ่ายฝรั่งทั้งสามมีความรู้ ซึ่งเป็นผู้วิเศษถือเหมือนฤๅษี” อย่างไรก็ตาม กล่าวได้ว่า สุนทรภู่ก็ยังได้ถ่ายทอดความรู้สึกเหยียดหยามฝรั่ง เป็นการย้อมใจ ปลุกใจ ต่อสู้ ส� ำหรับคนไทย ที่ส� ำคัญคือ เป็นการเจริญรอยตามพระราชวิสัยไม่กลัวฝรั่งโดยไร้เหตุผลไว้มากมาย ตั้งแต่ต้นจนจบนิทาน ซึ่งผู้เขียนจะได้หาโอกาสรวบรวมให้เข้าใจกันต่อไป ในโอกาสนี้ขอยกตัวอย่างจากตอนที่ ๓๔, ๓๕, ๕๖, ๕๗ หน้า ๖๒๒, ๖๔๕, ๑๑๔๗, ๑๑๖๓-๑๑๖๔ มากล่าวไว้ก่อน คือ “ฝ่ายฝรั่งสังฆราชฉลาดมาก แต่ฝีปากอ่อนแอแพ้ผู้หญิง นึกว่าถูกลูกคนนี้มันดีจริง ตะลึงนิ่งหน้าม้านร� ำคาญใจ” “ฝ่ายฝรั่งสังฆราชพระบาทหลวง เขาล่อลวงหลงเฟือนไม่เหมือนหมาย”