วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ทศพร วงศ์รัตน์ 187 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๘ “นางละเวงวัณฬาธิดาท้าว ก็รุ่นสาวควรจะได้ไอศวรรย์ สืบกษัตริย์ขัตติย์วงศ์ตามพงศ์พันธุ์ เห็นพร้อมกันถ้วนทั่วตัวขุนนาง” “แผ่นดินนี้สีกามหากษัตริย์ เห็นจะตัดศึกได้ดังใจหมาย” ด้วยสถานการณ์ของบ้านเมืองไทย ที่ต้องรับกับการเข้ามาของคนต่างชาติ พระบาทสมเด็จ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการตรวจสอบช� ำระต� ำราพิชัยสงครามขึ้นในปีระกา พ.ศ. ๒๓๖๘ (บัณฑิต ลิ่วชัยชาญ, ๒๕๕๐) ส่วนสุนทรภู่ก็สร้างภาพของพระองค์ให้เป็นกษัตริย์ที่ล�้ ำเลิศ ในร่างของมังคลาไว้ต่อมาในนิทาน ตอนที่ ๕๓ มังคลาครองเมืองลังกา หน้า ๑๐๗๙-๑๐๘๑ ซึ่งเป็นการแต่ง ในราวปลายปีขาล พ.ศ. ๒๓๘๕ โดยตรงกับฝรั่งในนิทาน การสู้รบจึงเป็นการปั้นเรื่องจากความระแวง (ตัวอย่างวัฒนธรรมฝรั่งใน “พระอภัยมณีค� ำกลอน” ) ที่ผู้เขียนกล่าวมาทั้งหมดเป็นเรื่องของฝรั่งหรือชาวตะวันตกที่มีส่วนเป็นอย่างมากในการเข้ามา เปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมการศึกษาของคนในบ้านเมืองไทยและสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะที่เริ่มในเขตเมืองหลวงกรุงเทพฯ ตั้งแต่ปลายรัชกาลที่ ๒ และเป็นประเด็นของผู้เขียนในการเรียบเรียง บทความเรื่องนี้ ส� ำหรับสุนทรภู่ที่เป็นคนระดับแนวหน้า ในฐานะประชาชนที่มีความคิดความอ่านล�้ ำยุค และยังเป็นนักเขียนนักบันทึกทุกเรื่อง อีกทั้งยังใกล้ชิดกับสถาบันพระมหากษัตริย์ และฝ่ายปกครองมาตั้งแต่เกิด ในวันจันทร์ที่ ๒๖ มิถุนายน ปีมะเมีย พ.ศ. ๒๓๒๙ ตลอดมา โดยสุนทรภู่ขณะมีอายุ ๒๐ ปี ได้กล่าวถึง ประสบการณ์ดังกล่าวของตนเอง ฝากไว้กับตัวละครใน “โคบุตร” ตอน เณรกระอ� ำท� ำเสน่ห์ ไว้อย่างชัดเจน ว่า “ข้ารู้จักคนดีมีวิชา แต่ครั้งข้าไม่มาเป็นชาววัง” สุนทรภู่จึงต้องได้รับข่าวสารและการเคลื่อนไหวของ ทั้งฝ่ายไทย และฝ่ายฝรั่งสะสมมาอย่างจุใจตั้งแต่ต้น เมื่อคิดเปลี่ยนแนวทางการแต่งนิทาน หรือนิยายแบบดั้งเดิม ต่อจาก “สิงหไกรภพ” เป็นค� ำกลอนที่ตนถนัด และยังท� ำได้ดีกว่าคนในสมัยเดียวกันหรือที่ผ่านมา จึงเกิด ความฮึกเหิม เอาเรื่องของเหตุการณ์กับฝรั่งมาเป็นฉาก ทั้งใหญ่เล็ก แทรกไว้ตั้งแต่แรกเริ่ม ที่น่าสนใจคือ ด้วยเสียงปี่สกอตเป็นปี่พระอภัยและอื่น ๆ จนตลอดในนิทานพระอภัยมณี ส� ำหรับการตั้งชื่อตัวละครฝรั่งที่ชื่อนาง “ละเวงวัณฬา” และที่เป็นคู่แยกเล่นบทคือ “ร� ำภาสะหรี” ที่ต่างก็เป็นเค้าแรกของนางงิ้ว ผู้เขียนเข้าใจว่า สุนทรภู่ต้องเป็นคนใฝ่รู้ และทันสมัยในความคิดที่ยังก้าวหน้า เป็นอย่างมาก เมื่อได้รู้แน่ว่า ฝรั่งมีธรรมเนียมในการใช้ชื่อบรรพบุรุษ หรือชื่อตระกูลตามล� ำดับมาประกอบ เป็นชื่อเฉพาะของแต่ละคน ผิดกับคนไทยทั่วไปสมัยนั้น และที่ผ่านมาซึ่งทั่วไปมีชื่อเดียว และเป็นค� ำสั้น ตัวละครฝรั่งเช่นดังกล่าว สุนทรภู่จึงแต่งให้มีสร้อยของชื่อคล้ายฝรั่ง ส่วนตัวละครคนไทย เช่น หลานฝาแฝดม่วง และค� ำ ก็เลียนแบบเป็นชื่อ สร้อยสุวรรณและจันทร์สุดา หรือน้องสาวต่างบิดา ฉิม กับ นิ่ม ก็ให้ชื่อว่ายุพาผกา