วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ทศพร วงศ์รัตน์ 183 วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๘ “พลัดพราก” ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านั้นสุนทรภู่หลบจากงานเฝ้าเป็นนิจ มาอยู่กับนางนิ่มที่เพชรบุรี จึงเป็นไปได้ ที่จะต้องถูกต� ำหนิ หรือนินทาจากผู้ที่สุนทรภู่เรียกว่าคนพาลหรือศัตรู จนตัวเองต้อง “อ่อนหู” ว่า “เราเกิดมาอาภัพอัปภาคย์ ต้องพลัดพรากจากนครจนอ่อนหู จะถือค� ำธรรมขันธ์สัพพัญญู ให้ค�้ ำชูชาติหน้าอย่าเช่นนี้ นึกศรัทธากล้าหาญส� ำราญจิต จนอาทิตย์อุทัยไขรัศมี ชวนลูกยามายังท่านโยคี อัญชลีเล่าความตามค� ำนึง จะขอบวชบรรพชารักษากิจ อยู่เป็นศิษย์ในส� ำนักสักพักหนึ่ง พอสมสร้างทางธรรมส� ำมะดึงส์ ให้ลุถึงพระนิพพานส� ำราญใจฯ พระโยคีมีศีลได้ยินว่า หัวเราะร่ารื้อถามตามสงสัย สินสมุทรบุตรบวชด้วยหรือไร แล้วอย่าไปโลดเต้นเล่นคะนองฯ กุมารว่าข้าจะบวชกับบิตุเรศ เรียนไตรเพทถือศีลไม่กินของ พระทรงธรรม์กรุณาให้คากรอง ทั้งสองครองครบสิ้นด้วยยินดี” จากค� ำกลอนในตอนท้ายที่ยกมาดังกล่าว โดยกาละและเทศะขณะนั้น “พระโยคี” น่าจะหมายถึง หม่อมบุนนาก ส่วน “พระทรงธรรม์” ไม่น่าจะเป็นอื่นไปได้นอกจากพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงถวาย “คากรอง” หรือเครื่องปกปิดร่างกายที่ท� ำด้วยหญ้าแก่ภิกษุสุนทรภู่และเณรหนูพัด อนึ่ง ในครั้งที่ มิสเตอร์ริชาร์ดสัน (Dr. David Richardson) นายแพทย์ประจ� ำกองทหารอังกฤษ ถือสาส์นจากเจ้าเมืองเบงกอล เดินทางบกเข้ามาถึงกรุงเทพฯ ในเดือน ๓ ปีจอ พ.ศ. ๒๓๘๑ ได้เข้าพักกับ นายฮันเตอร์ ที่ตึกหน้าวัดประยุรวงศ์ เพื่อขอซื้อโคกระบือออกไปท� ำไร่นาแทนพวกที่ล้มตายเพราะโรคระบาด แต่ก็ไม่ได้พระราชทานไปตามที่ต้องการ เพราะไทยถือโคกระบือเป็นก� ำลังของแผ่นดิน สุนทรภู่ซึ่งอาจ จะอยู่แถว ๆ นั้น จึงรู้เรื่องดี ก็ใช้ค� ำว่า “ผู้ทรงธรรม์” หมายถึง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวอีกครั้ง ขณะเสด็จออกท้องพระโรงต้อนรับแขกเมืองผู้นี้ ไว้ในนิทาน ตอนที่ ๔๗ หน้า ๙๓๐ ว่า “ฝ่ายขุนนางต่างแต่งต� ำแหน่งนั่ง พานหมากตั้งทั้งคนโทล้วนโอ่โถง พอเวลานาทีถ้วนสี่โมง เข้าพระโรงคอยพระองค์ผู้ทรงธรรม์ฯ” จึงเป็นหลักฐานที่แน่ชัดว่า ที่ผ่านมาตั้งแต่ก่อนสุนทรภู่บวชและหลังจากนั้น พระองค์ไม่เคยทรง มีปัญหากับสุนทรภู่แต่อย่างใดทั้งสิ้น และการบวชของสุนทรภู่ก็มิใช่เรื่องบวชเพื่อหนีราชภัยจากพระองค์ ดังที่มีการกล่าวหา และเชื่อกันตลอดมาจนถึงปัจจุบันแต่อย่างใด แต่เป็นการ “บรรพชารักษากิจ” หรือ รักษาค� ำมั่นสัญญา ดังกล่าวมาแล้ว