วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 180 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 ครอว์เฟิร์ด เมื่อออกจากกรุงเทพฯ ไปเมืองญวน ก็ท� ำการไม่ส� ำเร็จอีกเช่นกัน ด้วยญวนก็รังเกียจ การเกี่ยวข้องค้าขายกับฝรั่งยิ่งกว่าไทยเสียอีก จากนั้น ครอว์เฟิร์ดจึงได้ไปเป็นผู้รักษาการอยู่ที่เมืองสิงคโปร์ เพราะรัฐบาลอังกฤษที่อินเดียเห็นว่า เขาเป็นผู้รู้ภาษามลายู และช� ำนาญการทางหัวเมืองที่ใกล้ชิดกับเมืองไทย อีกทั้งยังเคยอยู่เกาะหมากมาถึง ๓ ปี ต่อมาเขายังได้เป็นผู้รักษาการอยู่ที่เมืองอังวะ เมื่ออังกฤษท� ำสงคราม ชนะพม่าครั้งแรกในต้นปีวอก พ.ศ. ๒๓๖๗ ครอว์เฟิร์ดมีประวัติขณะอยู่ที่สิงคโปร์ กล่าวคือ เขากลับวางตัวเป็นไมตรีต่อไทย รับเป็นธุระกับ เจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) เมื่อครั้งเรือไทย “เหราข้ามสมุทร” ไปค้าขายที่สิงคโปร์ ถึงเดือน ๕ ปีมะแม พ.ศ. ๒๓๖๖ เขาได้แจ้งฝากเรือไทยล� ำดังกล่าวเข้ามาถึงกรุงเทพฯ ว่า พระเจ้าอังวะจักกายแมง ท� ำไมตรีกับญวน ชวนกันมาตีไทย และยังแจ้งให้ทราบอีกว่า ญวนยังเป็นไมตรีขึ้นตรงต่อไทย ไม่ยอมเข้าข้างพม่า (ด� ำรงราชานุภาพ, ๒๕๔๖) ตรงนี้เราคนไทยก็ได้รู้เห็นกลการเมืองของอังกฤษ ที่เผยโฉมเรื่อยมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ นอกจากนี้ ที่สิงคโปร์ ครอว์เฟิร์ดได้มีหนังสือถึงเจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) ชวนให้ไทยไปขาย ในสิงคโปร์ ซึ่งทางไทยก่อนสิ้นรัชกาลที่ ๒ ก็เล็งเห็นความส� ำคัญที่จะหาเงินเข้าประเทศ เพราะที่ผ่านมา มีไม่พอจะใช้ในราชการ จึงมีการตั้งกรมท่าขวา ให้ต่างกับกรมท่าซ้ายที่ท� ำการค้ากับจีน เพื่อรับพวกพ่อค้าจาก ประเทศตะวันตก คือ อาหรับ อินเดีย รวมทั้งชวา มลายู ครอว์เฟิร์ดได้กล่าวถึงการค้าระหว่างไทยกับ สิงคโปร์ใน พ.ศ. ๒๓๖๔-๒๓๖๕ ว่า ได้ขยายขึ้นมาก ใน ๖ เดือน มีเรือจากไทยไปค้าขายที่สิงคโปร์ ๒๑ ล� ำ ใน พ.ศ. ๒๓๖๖ เพิ่มขึ้นเป็น ๒๗ ล� ำ และใน พ.ศ. ๒๓๖๗ มีถึง ๔๔ ล� ำ แต่เดิมเรือไทยตรงไปกัลกัตตาหรือ บอมเบย์ ตอนนี้ได้เข้าเทียบท่าที่สิงคโปร์ เพื่อขายสินค้าจากไทย ที่มีดีบุก พริกไทย และน�้ ำตาล เรื่องเรือไทย ไปค้าขายกับต่างประเทศนี้ สุนทรภู่น� ำมาแทรกแต่งไว้ในนิทานพระอภัยมณีหลายครั้ง เช่น ในตอนที่ ๕๕ หน้า ๑๑๒๑ ที่กล่าวว่า “ให้คุมเรือเกลือข้าวสารน�้ ำตาลพร้อม ท� ำแปลงปลอมไปลังกาเที่ยวค้าขาย” ในระหว่างเดือน ๔ ปีมะแม พ.ศ. ๒๓๖๖ เมื่ออังกฤษทางอินเดียกับพม่าเกิดปัญหากันจนถึงขั้น ประกาศสงครามรบกันเมื่อวันที่ ๕ มีนาคม ปีวอก พ.ศ. ๒๓๖๗ ด้วยเรื่องแย่งอ� ำนาจกันในชนกลุ่มน้อย ที่ตั้งอยู่ระหว่างกัน เมื่อพม่าตีได้เมืองชนกลุ่มน้อยเหล่านี้ รวมทั้งมอญที่เป็นเมืองตอนใต้ของพม่า และ ยังขยายอาณาจักรไปทางอินเดีย จึงเกิดรบกับอังกฤษ อีกทั้งยังดูหมิ่นอังกฤษมาตลอดหลายปีจนอังกฤษ ทนไม่ได้ต้องรบ และเมื่ออังกฤษมีก� ำลังขึ้น นอกจากทางบกที่ทุรกันดาร อังกฤษก็เปลี่ยนเป็นมุ่งรบทางทัพเรือ เข้าตีทางใต้จนถึงเมืองร่างกุ้ง เทียบกับความล�้ ำเลิศของกษัตริย์ไทย ท� ำให้ชาติอยู่ยงมาได้ ในเดือนพฤษภาคม ปีวอก พ.ศ. ๒๓๖๗ อังกฤษอยากได้ก� ำลังมอญที่อยู่ในเมืองไทยและในเมืองมอญ ช่วยรบพม่า จึงได้คิดมีไมตรีกับไทย ในครั้งนั้น มีพระราชด� ำริว่า การศึกเกิดขึ้นใกล้ชิดติดต่อกับพระราชอาณาจักร