วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 172 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 “พระอภัยมณีค� ำกลอน” หลังพระอภัยมณีเป่าปี่ครั้งที่ ๑๐ (ตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๓๗) คือใน ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๗๒ ว่า “ประการหนึ่งซึ่งมีหูอยู่อย่างนี้ จะหนีปี่เห็นไม่ได้จนใจจริงฯ” “อันลมปี่ดีแต่เพราะเสนาะหู ที่จะสู้ลมปากยากหนักหนา” ความคิดที่จะใช้ปี่สกอตเป็นอาวุธหลักให้มีหลากหลายคุณสมบัติส� ำหรับตัวเอก คือ พระอภัยมณี ในนิทาน ยังน่าจะได้มาจากความกังวลกันทั่วเมือง เพราะความเชื่อทางเวทมนตร์ของคนไทยสมัยนั้น เมื่อได้ฟัง เสียงวังเวงของปี่สกอต แม้เช่นจากเรือของครอว์เฟิร์ด แล้วเกิดความรู้สึกที่อธิบายไม่ได้ จึงเข้าใจว่า น่าจะเป็น กรรมวิธีทางไสยศาสตร์ ที่ฝรั่งน� ำมาใช้เป็นยุทธวิธีท� ำให้คนไทยเคลิบเคลิ้มหลับใหลก่อน แล้วยึดบ้านยึดเมือง ดังค� ำกลอนในฉากเดียวกันกับครั้งเดินทางไปเพชรบุรี ที่กล่าวมาข้างต้น คือตอนที่ ๓๑ หน้า ๕๓๐ ว่า “เขาระบือลือเล่าว่าเป่าปี่ ให้ไพรีนิทราดังอาสัญ” แต่สุนทรภู่ผู้มีปัญญา กลับน� ำมาให้ตัวละครฝ่ายไทย คือ พระอภัยมณีใช้ในการเป่าปี่สะกดอย่างหลากหลายคุณสมบัติ เช่น เป่าปี่ให้ข้าศึกทั้งคนและสัตว์หลับเป็นตาย หรือเคลิบเคลิ้ม เป่าปลุกทัพ เป่าเพื่อสู้รบ เป่าให้ศัตรูหลบหนีไปเพราะความกลัว เป่าเพื่อสร้างความสงบ เป่าเพื่อใช้ดึงดูดความรัก เป็นเพลงสังวาส สร้างความก� ำหนัด ความมีเสน่ห์ รวมทั้งครั้งสุดท้ายใน ตอนที่ ๖๓ หน้า ๑๒๖๔ ดังกล่าวมาแล้ว ที่เป็นการเป่าสรุป แสดงว่าเป็นปี่ของฝรั่งเป่าในงานรื่นเริงที่ฝรั่งจัดขึ้น นอกจากนี้ ครอว์เฟิร์ดยังมีสิ่งที่ต้องท� ำเป็นงานสืบสวนต่าง ๆ ในบ้านเมืองไทย ที่ต้องน� ำเสนอไปยัง รัฐบาลอังกฤษ โดยสรุปธุระของครอว์เฟิร์ดมี ๓ ประการ (ด� ำรงราชานุภาพ, ๒๕๔๖) คือ ๑. อังกฤษเข้าใจแล้วว่า การเจรจาไม่ส� ำเร็จโดยง่าย เพราะรู้ถึงความเกลียดชังฝรั่งในจิตใจของ ชาวประเทศตะวันออก รวมทั้งจีนและญี่ปุ่น เนื่องจากฝรั่งที่ออกมาค้าขาย ตั้งแต่พวกโปรตุเกส เคยมาโกง เบียดเบียน เจ้าของเมืองที่มีความด้อยกว่าในหลายด้าน จนมีข้อก� ำชับมาว่า ไม่ให้มาขอที่ดิน แม้เพียงตั้งสถานี ค้าขาย เพราะจะเกิดความสงสัยว่าจะตั้งป้อมค่ายปราการส่งทหารไปรักษา อย่างที่มีประวัติมาก่อน ๒. ในเรื่องการขอแก้ไขลดหย่อนภาษีอากร ถ้าได้ก็เป็นการดี มิฉะนั้นก็ให้มุ่งหมายเพียงแต่ท� ำ ความคุ้นเคยเป็นไมตรีกันไว้ก่อนระหว่าง ๒ ฝ่าย หรือขอสัญญาให้ลูกค้าอังกฤษไปมาค้าขายได้สะดวก เมื่อได้ขั้นนี้แล้ว ค่อยคิดการอย่างอื่นในการท� ำเป็นหนังสือสัญญาต่อไป ๓. ในเรื่องการท� ำแผนที่ ก็รู้อยู่ว่าไทยจะรังเกียจ จึงอย่าท� ำให้ไทยสงสัยว่า มาท� ำแผนที่เพื่อคิดร้าย ส่วนเรื่องเมืองไทรบุรี ให้ฟังเรื่องราวและปรึกษาเจ้าเมืองเกาะหมาก โดยมีก� ำชับมาว่า อย่าท� ำให้อังกฤษ ต้องเข้าไปรับความล� ำบาก ในเรื่องไทยกับพวกมลายูที่เมืองไทรบุรี