วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทานพระอภัยมณีค� ำกลอน 168 The Journal of the Royal Society of Thailand Volume 40 Number 4 Oct-Dec 2015 “สมเด็จท้าวทศวงศ์องค์กษัตริย์ สั่งให้จัดมวยดีมาที่ละคู่ พอมวยมาหน้าที่นั่งคนพรั่งพรู ชิงกันดูชุลมุนซวนซุนเซ พอต� ำรวจตรวจไล่จะให้นั่ง บ้างถอยหลังพัลวันดูหันเห คอยหลบหวายซ้ายขวาเสียงฮาเฮ ดูซวนเซแทรกเสียดยัดเยียดกัน พอมวยชกยกแรกคอยแลกหมัด ขยับปัดปิดป้องทุบถองถลัน ไล่ถลาคว้าหวิดตามติดพัน พัลวันเตะต่อยต่างทอยทุบ เข้าท่าจับกลับกลอกใส่ศอกเข่า คนดูเอาเออรับดังปับปุบ ถูกปากฟกชกถูกจมูกยุบ ลงหมอบฟุบฝ่ายขุนนางให้รางวัลฯ” แต่ก่อนหน้านี้ ในตอนที่ ๑๕ หน้า ๒๑๙ ซึ่งเป็นการแต่งในปีชวด พ.ศ. ๒๓๗๑ เมื่อกลับจากธุดงค์ ก็มีค� ำกลอนท� ำนองเหตุวิวาทระหว่างคนไทยกับฝรั่ง อาจเป็นเค้าของเรื่องนักมวยชาวฝรั่งเศสคนนั้น ที่สุนทรภู่ รู้ประวัติมาจึงแต่งไว้ ว่า “อย่าปั้นเจ่อเย่อหยิ่งมาชิงชัย จะฆ่าให้ตายสิ้นเหมือนริ้นยุง แล้วก� ำหมัดกัดฟันกระชั้นชิด ถีบอังกฤษตกเตียงเสียงดังผลุง สุหรั่งร้องเรียกไพร่ให้พยุง เป็นหมู่มุงมาพร้อมล้อมกุมาร บ้างฉวยได้ไม้พลองกระบองสั้น เข้ารุมรันรอบกายหมายประหาร” ในครั้งเดือน ๑๑ ปีมะโรง พ.ศ. ๒๓๖๓ แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อไทย ได้ข่าวพม่าตั้งกองทัพที่เมืองเมาะตะมะ ตะนาวศรี และเมืองมะริด มีการต่อเรือเป็นอันมากจากไม้ที่ล่องมา ตามแม่น�้ ำสาละวิน พม่ายังชวนเจ้าเมืองไทรบุรี (ปะแงรัน) อีกทั้งได้ชวนญวนมาตีไทย เป็นศึก ๓ ด้าน แต่เมื่อพม่ารู้ว่าไทยไหวตัวและมีกองทัพไปตั้งสกัดอยู่หลายแห่ง เช่น เพชรบุรี ราชบุรี กาญจนบุรี ถลาง สงขลา พัทลุง สตูล นครศรีธรรมราช จนเข้าหน้าฝน ปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๖๔ ก็ไม่มีทัพพม่ายกมา ทัพไทยกองต่าง ๆ จึงยกกลับที่ตั้งและกรุงเทพฯ เค้าเรื่องนี้สุนทรภู่ตัดตอนมาแต่งไว้เป็นนิทาน ตอนที่ ๑๘ เพราะเกี่ยวกับตัวเอง กล่าวคือส� ำหรับกรมหมื่นมหาศักดิพลเสพ การยกทัพกลับจากเพชรบุรีของพระองค์ ได้ทรงน� ำหนูพัดจาก หม่อมบุนนากมาทรงอุปถัมภ์ต่อที่วังหน้าพระลานวังกลาง ขณะนั้นสุนทรภู่ได้พ้นจากคุกแล้ว ในต้นปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๖๔ ตนกูม่อม น้องชายคนหนึ่งของพระยาไทรบุรี มาฟ้องต่อพระยา นครศรีธรรมราชว่า พี่ชาย (ปะแงรัน) เอาใจใฝ่พม่าและแข็งเมือง ไม่ส่งต้นไม้เงินต้นไม้ทอง เข้ามาทูลเกล้าฯ ตามก� ำหนด จึงโปรดให้พระยานครฯ ยกทัพไปตีเมืองไทรบุรี และลังกาวีไว้ในอ� ำนาจได้ในเดือน ๓ ปลายปีเดียวกัน ส่วนเจ้าพระยาไทรบุรี (ปะแงรัน) หนีไปอาศัยอังกฤษที่เกาะหมาก (ด� ำรงราชานุภาพ, ๒๕๔๖)