วารสารปี-40-ฉบับที่-4-resize

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๐ ฉบับที่ ๔ ต.ค.-ธ.ค. ๒๕๕๘ บทคัดย่อ ผู้เขียนได้ค้นคว้าเพื่อพิสูจน์สมมุติฐานว่า “พระอภัยมณีค� ำกลอน” ของสุนทรภู่เป็นนิทาน ที่แต่งขึ้นด้วยเหตุการณ์ภัยคุกคามจากฝรั่งสมัยรัชกาลที่ ๒ ถึงรัชกาลที่ ๓ จากหลักฐานที่พบ มีหลายตอนที่ตัวละครคือฝรั่งอังกฤษเป็นบุคคลที่ตรงกับในพงศาวดารหรือประวัติศาสตร์ และ ยังสอดคล้องกับเวลาของการเดินทางทยอยเข้ามาในกรุงสยามสมัยนั้น ด้วยจุดประสงค์ต่างกรรม ต่างวาระ เช่น การค้า การทูต การทหาร ศิลปวัฒนธรรม การท่องผจญภัย แฝงด้วยการคุกคาม ข่มขู่ เพื่อที่จะครอบครองประเทศ ขณะที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงทุ่มเททุกวิถีทาง เพื่อป้องกัน ส่วนสุนทรภู่ได้แต่งนิทานเรื่องนี้ให้คนไทยได้ส� ำนึกว่า มีความเหนือกว่า โดยยังปลุกเร้า ความรักชาติให้แก่ผู้อ่าน ผู้ฟังนิทาน จนน่าจะกล่าวได้ว่า ผลงานชิ้นนี้ของสุนทรภู่เป็นนิทานการเมือง เล่มแรกของไทย หลายตอนในนิทาน เมื่อประกอบกับหลักฐานจากนอกเรื่อง ยังแสดงให้เห็นถึง ความสัมพันธ์อันแนบแน่นของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสุนทรภู่ ซึ่งไม่มีอะไรที่เลวร้าย อย่างที่หลายคนเข้าใจกันจนถึงปัจจุบัน ค� ำส� ำคัญ : สุนทรภู่, พระอภัยมณีค� ำกลอน, ภัยคุกคามจากคนตะวันตก, กรุงสยาม ฝรั่งเหตุจูงใจสุนทรภู่แต่งนิทาน พระอภัยมณีค� ำกลอน ทศพร วงศ์รัตน์ ราชบัณฑิต ส� ำนักวิทยาศาสตร์ ราชบัณฑิตยสภา บทน� ำ สุนทรภู่ใช้เวลาตั้งแต่ปลายปีมะแม พ.ศ. ๒๓๖๖ ถึงเดือน ๔ ปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๘๘ รวม ๒๒ ปีเต็ม ส� ำหรับการแต่งนิทานพระอภัยมณีเป็นค� ำกลอน ติดต่อกันจนเป็นเรื่องที่ยาวมากถึง ๖๔ ตอน เนื้อหาสาระ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องของตัวเอง นิสัยใจคอตั้งแต่ก่อน และขณะเป็นพระหรือระหว่างสึก กับภรรยาติดต่อกัน รวม ๔ คน พร้อมบทรัก และลูก ๆ อีกทั้งมารดาและบิดา คละด้วยเค้างานค� ำกลอนนิราศและอื่น ๆ ที่แต่งขึ้น ส� ำหรับโอกาสต่าง ๆ คู่กันไปตามล� ำดับ ขณะที่บ้านเมืองไทยของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว อยู่ในภาวะ การถูกคุกคามโดยฝรั่งอังกฤษ