วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๔๘ โนะ : นาฏกรรมญี่ปุ่น ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.สุรพล วิรุฬรักษ์ ราชบัณฑิต สานักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสภา บทคัดย่อ โนะ แปลว่าความชานาญ หมายถึงละครผู้ชายล้วนซึ่งพัฒนามาจากละครเร่ที่ได้รับอิทธิพลจากจีน และเกาหลีในยุคมูโรมาจิ ประมาณกลางคริสต์ศตวรรษที่ ๑๔ โนะได้รับการอุปถัมภ์จากโชกุนหรือผู้สาเร็จ ราชการแผ่นดินจึงกลายเป็นละครของชนชั้นสูงคือซามูไร เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับผู้สูงศักดิ์ที่ เสียชีวิตจากสงครามหรือการพลัดพรากจนวิญญาณต้องวนเวียนอยู่ในความทุกข์ เมื่อมีภิกษุใน พระพุทธศาสนาหรือนักบวชในลัทธิชินโตธุดงค์ผ่านมา และได้สนทนากับวิญญาณนั้นจนทราบเรื่องราวใน อดีต จึงสวดมนต์ให้วิญญาณนั้นหลุดพ้นไปสู่สวรรค์ ตัวละครเอกมี ๑-๒ ตัวที่สวมหน้ากากแสดงบุคลิก ของตัวละครและแต่งกายงดงามพร้อมขับร้องฟ้อนราเชื่องช้า โรงละครโนะเป็นศาลาโถงยกพื้นสูงทาด้วย ไม้สน มีทางเดินเชื่อมกับห้องแต่งตัว เครื่องแต่งกายเป็นยุคมูโรมาจิ ดนตรีประกอบด้วยขลุ่ย กลองต่าง ๆ และนักร้องหมู่ ฉากเป็นฝาไม้เขียนรูปต้นสนที่เชื่อว่าเป็นแหล่งกาเนิดนาฏกรรมของญี่ปุ่น อุปกรณ์การ แสดงประจาตัวคือพัดและอาวุธ อุปกรณ์ฉากทาเป็นเพียงสัญลักษณ์ โนะเป็นละครที่รักษาจารีตอย่าง เคร่งครัดตลอดมา นับเป็นละครที่รักษารูปแบบดั้งเดิมไว้ได้นานที่สุดในโลก ปัจจุบันมีการสืบทอดโดย แบ่งเป็น ๕ สายสกุล โมโตกิโย ซิอามิ เป็นศิลปินและปราชญ์ผู้พัฒนาโนะให้เป็นวิจิตรศิลป์ พร้อมทั้งแต่ง บทละครและสร้างทฤษฎีการแสดงโนะสืบทอดมาถึงปัจจุบัน คาสาคัญ : โนะ, สวดมนต์ให้วิญญาณหลุดพ้น, ทฤษฎี Abstract: Noh: A Japanese Theatre Professor Emeritus Dr. Surapone Virulrak Fellow, Academy of Arts The Royal Society of Thailand Noh means skillful which is the name of a Japanese theatre genre. It was developed from folk plays influenced by China and Korea. During Muromachi period around mid 14 th century, a shogun adopted this theatre which later became an exclusive entertainment of the samurai class. The vommon plot is about a Buddhist monk or a Shinto priest during his pilgrimage happens to meet with a spirit in the form of a vommoner who reveals of his or her traumatic situation in the previous life. The monk then chants a Buddhist sutra and the spirit was relieved and transcends to heaven. There only one or two leading roles who wear mask depicting particular character and wear splendid costume and dance slowly. Noh theatre is an open pavilion made of pine wood raised highly above the ground with a bridge connecting the stage with backstage. Costume is in Muromachi period.