วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๔๓ สื่อบทเพลงนั้นเจาะจงตัวผู้รับสารโดยอาศัยประสบการณ์ร่วมเฉพาะเป็นปัจจัย เหตุการณ์ ที่กล่าวถึงในบทเพลงเป็นประสบการณ์ร่วมเฉพาะของพระนลและนางทมยันตีซึ่งเดินทางด้วยกันเพียง ๒ คนในป่า ผู้รับสารได้ย่อมมีแต่พระนลเท่านั้น ผู้ส่งสารสามารถใช้บทเพลงเป็นสื่อได้อย่างมี ประสิทธิผลสมดังเจตนารมณ์ คือพบตัวบุคคลน่าสงสัยว่าอาจเป็นพระนลที่เมืองอโยธยาซึ่งช่วย กาหนดพิกัดการค้นหา ทาให้นางทมยันตีดาเนินอุบายขั้นต่อไปคือหาทางให้ท้าวฤตุบรรณมาเมือง ของนางพร้อมด้วยวาหุก บทเพลงถูกนามาใช้เป็นสื่อนาเสนออีกครั้งอย่างมีชั้นเชิงตอนที่นางทมยันตี ให้นางเกศินีถามวาหุกว่าเคยได้ยินหรือไม่เพื่อสังเกตปฏิกิริยาอาการซึ่งก็ได้รับผลที่ยืนยันความมั่นใจ ได้ว่าวาหุกคือพระนล นับว่าสื่อบทเพลงที่ใช้สื่อสารความนัยประสบความสาเร็จด้วยดี การสื่อสารความนัยใน กนกนคร เป็นวิธีที่จะทาให้นางกนกเรขาได้พบอมรสิงห์ การ สื่อสารความนัยในเรื่อง กนกนคร นี้มีลักษณะเด่นที่น่าสนใจ สื่อที่ใช้เป็นสื่อรูปแบบคาถามคาตอบที่ ดูจะตรงไปตรงมาแต่เป็นสื่อซับซ้อนดังกล่าว การป่าวประกาศในเรื่องนี้มิใช่สื่อเหมือนเรื่องอื่น ๆ แต่เป็นการนาบุคคลต่าง ๆ มาเข้าสู่กระบวนการสื่อสารความนัย และแม้เจตนาการส่งสารจะ เป็นไปเพื่อพิสูจน์ตัวบุคคลไม่ต่างจากเรื่องอื่น แต่ในเรื่องนี้ผู้ส่งสารไม่เคยพบเห็นผู้รับสารเลย นาง ไม่ทราบว่าเขาเป็นใครและอยู่ที่ใดในขณะนี้ นางใช้รหัสความรู้บางอย่างที่มี (เรื่องราวที่ได้รับรู้จาก พระศิวะเกี่ยวกับเมืองทองและบุคคลที่ติดตามหา) เป็นประโยชน์ในการดาเนินการค้นหาด้วย วิธีการสื่อสารความนัย การสื่อสารความนัยในเรื่องนี้เกิดขึ้น ๒ ครั้ง ครั้งแรกไม่ประสบความสาเร็จเพราะขาดปัจจัย สาคัญคือประสบการณ์ร่วมเฉพาะเรื่องเมืองทอง ครั้งที่สองจึงประสบความสาเร็จเมื่ออมรสิงห์ มีประสบการณ์เรื่องเมืองทอง (ต่างจากเรื่องพระนลที่ประสบความสาเร็จทั้งสองครั้ง) กล่าวได้ว่า กวีของเรื่องต่าง ๆ ใช้กลวิธีการประพันธ์เกี่ยวกับการสื่อสารความนัยได้อย่าง มีชั้นเชิงแยบคาย เหมาะแก่สถานการณ์และองค์ประกอบของเรื่อง การสื่อสารความนัยปรากฏ ตอนใดต้องมีการจัดรายละเอียดในเรื่องให้เหมาะสมสอดคล้องเอื้อต่อการสื่อสาร ในวรรณคดีทุก เรื่องกวีมีความคิดรอบคอบในการจัดกระบวนการสื่อสารไว้อย่างพร้อมมูลและมีขั้นตอน เลือกใช้ สื่ออย่างแนบเนียนเหมาะสมกับสถานการณ์และศักยภาพของตัวละคร และอาศัยบริบทการ สื่อสารเป็นเงื่อนไขทาให้การสื่อสารความนัยประสบความสาเร็จอย่างสมเหตุสมผล ส่งผลให้เนื้อ เรื่องน่าสนใจ น่าติดตาม และน่าประทับใจ