วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๓๗ โอ้โอ๋นักเลง ลืมคาพร่าเพรง เล่นเบียเสียเมือง เมียอยู่กลางไพร เชิญไฝ่ชาเลือง ปลดเศร้าเปล่าเปลือง อย่าปราศเม็ตตา (http://vajirayana.org/พระนลคำฉันท์/สรรคท ี่ ๒๒) ในการติดตามหาพระนล นางทมยันตีใช้การขับขานบทเพลงเป็นสื่อเพื่อการสื่อสารความ นัย อาศัยประสบการณ์ร่วมทาให้บุคคลเป้าหมายรับสารได้และตอบสนองตามเจตจานงของการ สื่อสาร บทเพลงซึ่งมีเนื้อหาตัดพ้อวิงวอนดังกล่าวมีเจตนากระตุ้นเร้าให้พระนลเกิดความรู้สึก สะเทือนใจจนแสดงออกมาให้ทราบซึ่งจะเป็นผลสาเร็จในการค้นหา ฉะนั้นนางทมยันตีจึงกาชับผู้ ขับขานให้สังเกตปฏิกิริยาของผู้ฟัง แล้วนามารายงาน เมื่อคณะพราหมณ์เดินทางไปขับขานบท เพลงนี้ตามเมืองต่าง ๆ ก็ไม่พบผู้ฟังที่แสดงอาการผิดสังเกตแต่อย่างใดจนกระทั่งมาถึงเมืองอโยธยา ของท้าวฤตุบรรณ บทเพลงสร้างความสะเทือนใจให้แก่พระนลซึ่งอยู่ในร่างอัปลักษณ์ของวาหุก เมื่อได้ฟังก็โศกสะอื้น ครวญราพึงยกย่องสตรีที่ยังคงความภักดีต่อสามี แม้สามีนั้นตกต่าสิ้นไร้หนัก หนากระทั่งผ้าสักผืนที่ติดตัวก็ถูกนกโฉบเอาไป เหตุการณ์ที่นกโฉบผ้าเป็นเรื่องที่ทราบกันเพียง ๒ คน เมื่อวาหุกกล่าวถึงจึงเป็นข้อไขรหัสที่ระบุตัวตนของพระนลได้อย่างดี นางทมยันตีจึงทราบว่า ขณะนี้พระนลอยู่ที่เมืองของท้าวฤตุบรรณ (กรณีนี้ไม่ชัดเจนว่าเป็นการเจตนาส่งสารความนัยตอบ กลับเพราะตัวบทไม่บ่งชัดว่าพระนลตั้งใจกล่าวถึงเรื่องนกโฉบผ้าเพื่อเป็นสื่อสารตอบยืนยัน แต่การ แสดงปฏิกิริยาต่อสิ่งที่ได้ฟังก็นับว่าผู้ส่งสารประสบความสาเร็จในการสื่อสารแล้ว) บทเพลงนี้ใช้เป็นสื่ออีกครั้งหนึ่งเมื่อนางทมยันตีให้นางเกศินีไปถามพระนลว่าเคยได้ยิน บทเพลงขับขานนี้หรือไม่ การใช้สื่อบทเพลงครั้งที่สองยังคงมีเจตนาไม่ต่างจากเดิม ซึ่งพระนลใน ร่างของวาหุกก็แสดงปฏิกิริยาเช่นเดิม เป็นคาตอบเน้นย้าที่เพิ่มความมั่นใจให้นางทมยันตี ในเรื่อง กนกนคร พระนิพนธ์พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ การสื่อสาร ความนัยปรากฏในเหตุการณ์ ๒ ตอน ตอนแรกคือตอนที่นางกนกเรขากาหนดว่าจะอภิเษกกับชาย ที่มาจากเมืองทอง โดยชายนั้นจะต้องมีความรู้เรื่องเมืองทองมายืนยันตามคาป่าวประกาศหาดังนี้ เจ้าเอยเจ้าข้า ใครยินอย่าช้า เร่งมาเร็วไว ฟังคาประกาศ ดังราชหฤทัย ถ้อยคาจาไป สืบส่อต่อกันฯ ชายดีมีชาติ ควรสู่คู่ราช ชาดาลาวัลย์ เคยเห็นเมืองทอง งามผ่องเพียงจันทร์ จงเฝ้าเจ้าอัน ทรงสิทธิ์ฤทธีฯ ท้าวจักยอยศ ลือชาปรากฏ เกียรติแกว่นแดนตรี จัดสรรปันให้ ราไชยศวรศรี สารพันอันมี แบ่งมอบครอบครองฯ หนึ่งจะประทาน ยุพยงนงคราญ ลักษณ์ลาลายอง องค์กนกเรขา บุปผาผิวทอง ประคับประคอง เป็นคู่ชูใจฯ