วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๑๔ ๔.๒ สถานที่และพระราชกรณียกิจสาคัญ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระ บรมราชินี เสด็จพระราชดาเนินออกจากพระนครด้วยเรือพระที่นั่งศรอรุณ เมื่อวันที่ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๖ เพื่อเสด็จพระราชดาเนินไปประทับเรือกลไฟวลัย ณ เกาะสีชัง แล้วเสด็จพระราชดาเนิน ต่อไปยังเมืองเมดาน เกาะสุมาตราเพื่อประทับเรือกาปั่นเมโอเนีย ของบริษัทอิสต์เอเชียติค เสด็จ พระราชดาเนินต่อไปยังทวีปยุโรป ระหว่างการเสด็จพระราชดาเนินเยือนประเทศอิตาลี เมื่อวันที่ ๑๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดาเนินไปทรงวางพวงมาลา ณ อนุสรณ์สถานทหาร บริเวณพระราชานุสาวรีย์ที่ประดิษฐานพระบรมรูปทรงม้าของพระเจ้าวิตโตริโอ เอมานูเอลที่ ๒ ในประเทศอังกฤษ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดาเนิน เยี่ยมสถานศึกษาเดิมของพระองค์ ได้แก่ โรงเรียนอีตัน และโรงเรียนนายร้อยวูลิช ส่วนที่ประเทศ ฝรั่งเศส ได้เสด็จพระราชดาเนินเยี่ยมโรงเรียนเสนาธิการทหารฝรั่งเศสพร้อมกับทอดพระเนตร ความเจริญด้านการเมืองการปกครอง วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ปรากฏว่าทุกประเทศที่พระองค์ เสด็จพระราชดาเนินเยือนล้วนรับเสด็จทั้ง ๒ พระองค์อย่างสมพระเกียรติยิ่ง ๑ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระ บรมราชินี ประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษเกือบ ๒ เดือน เพื่อให้แพทย์ที่โรงพยาบาลลอนดอนคลินิก ถวายการผ่าตัดรักษาพระเนตร และภายหลังการเสด็จพระราชดาเนินเยือนประเทศต่าง ๆ แล้ว ทั้ง สองพระองค์เสด็จพระราชดาเนินกลับสู่ประเทศอังกฤษอีกครั้งหนึ่ง เพื่อทรงเข้ารับการตรวจผล การผ่าตัด พร้อมกับทรงพักผ่อนพระวรกายด้วย หลังจากนั้นก็ทรงเตรียมที่จะเสด็จนิวัตสู่ประเทศ สยาม แต่ปรากฏว่าความขัดแย้งทางความคิดระหว่างพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวกับ กลุ่มคณะราษฎรซึ่งมีมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. ๒๔๗๕ ก็ ได้ “ปะทุ” ขึ้นมา และขยายตัวอย่างรุนแรงจนประนีประนอมกันไม่ได้ (รอง ศยามานนท์, ๒๕๒๐) ส่งผลให้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวต้องตัดสินพระราชหฤทัยทรงสละราชสมบัติเมื่อวันที่ ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๗ และประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษจนเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ ๔.๓ ผลของการเสด็จพระราชดาเนิน การเสด็จพระราชดาเนินเยือนยุโรปครั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงบรรลุพระราชประสงค์ในการการรักษาพระเนตร รวมทั้งการเจริญทางพระราชไมตรีกับประเทศ ต่าง ๆ และการทอดพระเนตรความเจริญทางวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีของยุโรป แต่นับว่าเป็นการเสด็จ ๑ โปรดดูรายละเอียดในจดหมายเหตุเสด็จพระราชดาเนินประพาสยุโรป พ.ศ. ๒๔๗๖-๒๔๗๗ ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้า เจ้าอยู่หัว. (กรุงเทพฯ : กรุงสยามการพิมพ์, ๒๕๒๗).