วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๙ ด้วยตนเองดีขึน กับทังได้มาส่งเสริมสัมพันธไมตรีระหว่างประเทศของเราทัง สองให้สนิทสนมยิ่งขึน และให้คงถาวรอยู่ชั่วกัลปาวสาน เป็นการเสริมฐาน รากแห่งสัมพันธไมตรีอันสมเด็จพระบรมชนกนาถของเราได้ทรงสร้างไว้แน่น หนาห้าสิบแปดปีกว่ามาแล้วนันให้เจริญงอกงามยิ่งขึน (หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, ๒๔๗๒) นอกจากนี้ การเสด็จประพาสดังกล่าวยังส่งผลให้ทั้งสองพระองค์ได้ทอดพระเนตร ความเจริญต่าง ๆ ที่เนเธอร์แลนด์สร้างไว้ที่ชวา เช่น ถนนหนทางที่ลาดยางอย่างดีทั้งในเมืองและระหว่าง เมือง การเกษตรกรรมในลักษณะสวนแปลงขนาดใหญ่ เช่น ยาง ชา นอกจากนี้ได้ทอดพระเนตรการ ชลประทาน โรงงานทายาง โรงงานทาน้าตาล โรงงานทาใบชา โรงไฟฟ้าพลังน้า การโทรคมนาคมสื่อสาร ซึ่งจะนามาสู่การประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาประเทศสยามในด้านนั้น ๆ ต่อไป หลังจากที่ได้รับการ วางรากฐานมาแล้วในสมัยรัชกาลที่ ๔ และรัชกาลที่ ๕ พร้อมกันนั้นทั้ง ๒ พระองค์ยังได้สาราญ พระวรกายในท่ามกลางธรรมชาติหุบเขาลาเนาไพรที่สวยงาม อากาศสดชื่นบริสุทธิ์ และได้ออกกาลัง พระวรกายด้วยการทรงกอล์ฟซึ่งเป็นกีฬาที่โปรด ทาให้พระวรกายแข็งแรง มีพระพลานามัยดียิ่งขึ้น อย่างไรก็ดี ในช่วงท้าย ๆ ของการประพาสชวา ทั้งสองพระองค์ทรงได้รับข่าว เกี่ยวกับพระอาการประชวรและการสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระเชษฐาต่างพระราชมารดาคือ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงสงขลานครินทร์ (คือสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก สมเด็จพระราชบิดาในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิ พลอดุลยเดช) ซึ่งทาให้เสียพระทัยอย่างยิ่ง และทันทีที่เสด็จนิวัตพระนคร ทั้ง ๒ พระองค์ได้เสด็จ พระราชดาเนินไปทรงถวายบังคมพระศพของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงสงขลานครินทร์ กล่าวได้ว่าเป็น พระราชกรณียกิจแรกที่ทรงกระทาเมื่อเสด็จพระราชดาเนินกลับถึงกรุงเทพมหานคร ๒. การเสด็จพระราชดาเนินเยือนอินโดจีน เมื่อวันที่ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๓–วันที่ ๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๓ ๒.๑ สาเหตุของการเสด็จพระราชดาเนิน พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์ที่จะเจริญสัมพันธไมตรี กับฝรั่งเศส โดยผ่านผู้สาเร็จราชการฝรั่งเศสในอินโดจีน พร้อมกับการ เสด็จพระราชดาเนินไป ทอดพระเนตรสถานที่สาคัญทั้งทางธรรมชาติและทางประวัติศาสตร์ของอินโดจีน รวมทั้งความเจริญ ต่าง ๆ ที่ฝรั่งเศสสร้างไว้ในอินโดจีนซึ่งเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส การเสด็จพระราชดาเนินเยือน อินโดจีนเป็นการเสด็จพระราชดาเนินเยือนต่างประเทศอย่างเป็นทางการครั้งที่ ๒ ของ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระบรมราชินี