วารสารราชบัณฑิตยสภาปี-43-ฉบับ-1

วารสารราชบัณฑิตยสภา ปีที่ ๔๓ ฉบับที่ ๑ ม.ค.-เม.ย. ๖๑ ๔ ๑.๒ ผู้ตามเสด็จ ผู้ตามเสด็จครั้งนี้ประกอบด้วยบุคคล ๓ กลุ่มดังนี้ ๑) กระบวนเสด็จพระราชดาเนินทางราชการ มี ๙ คน ได้แก่ สมุหราชองครักษ์ ราชเลขานุการ ผู้รักษาเงินท้ายพระที่นั่ง แพทย์ประจาพระองค์ ฝ่ายกรมวัง ราชองครักษ์ประจา นางสนองพระโอษฐ์ และนางพระกานัล ๒) กระบวนพิเศษ มี ๑๙ คน ได้แก่ พระบรมวงศานุวงศ์ผู้ใกล้ชิดกับทั้ง ๒ พระองค์ มหาดเล็กพระบรรทม ข้าหลวง ข้าราชการที่คอยรับเสด็จทั้งที่สิงคโปร์และชวา รวมทั้ง ล่ามอีก ๒ คน ๓) ผู้ที่ประจาการในเรือพระที่นั่งโดยไม่ต้องตามเสด็จขึ้นบก มี ๑๙ คน เป็นพนักงาน ซักฟอก ๑ คน แผนกห้องพระเครื่องต้นไทย ๑๑ คน และแผนกห้องพระเครื่องต้นฝรั่ง อีก ๗ คน ๑.๓ สถานที่และพระราชกรณียกิจสาคัญ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระ บรมราชินี เสด็จพระราชดาเนินออกจากกรุงเทพฯ โดยเรือพระที่นั่งมหาจักรีเมื่อวันที่ ๒๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ ประทับแรมตามระยะทางในทะเลจนถึงวันที่ ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ เรือพระที่นั่งถึงสิงคโปร์ มีการรับเสด็จอย่างเป็นทางการ และเชิญเสด็จพระราชดาเนินไปประทับ แรมที่จวนผู้ว่าราชการอังกฤษที่สิงคโปร์ ในช่วงประทับอยู่ที่สิงคโปร์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้า เจ้าอยู่หัวได้ทรงตรวจพลสวนสนาม ทอดพระเนตรฐานทัพเรือและทรงกอล์ฟซึ่ งเป็นกีฬาที่โปรด ด้วย (หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, ๒๔๗๒) วันที่ ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๗๒ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จพระราชดาเนินออกจากสิงคโปร์โดยเรือพระที่ นั่งมหาจักรี ถึงเขตเส้นศูนย์สูตรโลก (Equator) เวลา ๗.๐๐ น. ของวันที่ ๓ สิงหาคม และเวลา ๑๐.๐๐ น. ได้ผ่านออกจากเส้นศูนย์สูตรโลก การที่เรือเข้าไปเขตเส้นศูนย์สูตรโลกต้องมีการทา ประเพณีของชาวเรือก่อนจึงจะข้ามเส้นศูนย์สูตรโลกไปได้ ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าสนใจมาก จึงขอนา ข้อความในบันทึกของประสงค์ นิโครธา ๑ ผู้มีประสบการณ์ในการตามเสด็จพระราชดาเนินครั้งนั้น มาเผยแพร่ดังต่อไปนี้ เมื่อเรือเข้าไปเขตเส้นสูตร (Equator) เป็นประเพณีของชาวเรือที่ต้อง อาบนาชาระร่างกายให้สะอาดเสียก่อนแล้วจึงจะข้ามเส้นศูนย์สูตรไปได้ การ ๑ ประสงค์ นิโครธา เป็นพนักงานของการรถไฟแห่งประเทศไทย ตาแหน่งสุดท้ายคือ หัวหน้ากองประจาฝ่ายการช่างโยธา ปัจจุบัน ถึงแก่กรรมแล้ว ท่านได้มีโอกาสตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าราไพพรรณี พระบรม ราชินี ในคราวเสด็จประพาสสิงคโปร์ ชวา และบ าหลี ขณะเมื่ออายุ ๑๗ ปี โดยได้รับการคัดเลือกจากนายพลเอก พระยาเทพอรชุน สมุหราชองครักษ์ ให้ตามเสด็จ เพื่อคอยดูแลหม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์ นายแพทย์ประจาพระองค์